Home > Publications, Reading Material > Jbeel W Asraar-Teene Lawḣa: “L Miir”

Jbeel W Asraar-Teene Lawḣa: “L Miir”

Jbeel W Asraar Teene Lawḣa

Copyright Hicham Khalil Bourjaili, January 2007, May 2009

Sukun L Miir

Libnen ka`anno xa`dayn.  Jabal Libnen bil ġarb maṫruḣ xa caṫṫ l baḣr, l Baḣr l Abyaḋ l Mitwassiṫ, w milyeen durar min tleel wi jbeel.  Fii ġebeet l arz.  W ḱayyo neeyim ḣaddo maṫraḣ ma bṫitlax ccams, Jabal Libnen Ccar`e, mitl ssilsle.  Bayneeton byimtadd Sahl li B`eex, lli byis`ii Nahr l Liṫaane.  Iza seefarto cmeel wi lḣi`to Nahr l Xaaṡe btuṡalo xa Inṫaakya.  Min li jnub, min Jabal Ccayḱ, bitṡobb l mayy bi Nahr l Ordon.  Jnub Libnen fi l Jaliil, Nablos wil Ids.  Min hawniik ṡṡaḣra.  Car` Libnen fi Bleed Cceem.  Dimac` xaaṡmita, w byis`iiha Nahr l Barada.  Cmeela fi Ḣalab.  Axla bi cwayy bitṡiiro bi manṫa`it Maardiin.  Aktar ṡawb ccar` bitlee`o Bleed Ma Bayn Nnahrayn, l Furs w Kurdistan.  Xal xeele fi Araraat min Armiinya.

Mudon Fini`ya baxda lal yawm: Jbayl, Bayrut, Ṡayda w Ṡur, maxa Ṫraablos wi Bxalbak.  Xakka ṡaarit bi Flisṫiin, w Arwaad bi Suriyya.  Qartaja durra bi Tunis.  Asar Finii`ya bi kill ḣawḋ l Miṫwassiṫ, min Obros, la Italia, la Ispania, la Marsilia bi Fransa, lal Jazee`ir, lal Maġrib, la Liibya.  Ḣatta makeetib Miṡr wi Bled Ma Bayn Nnahrayn hille byinbica nni`ebiin wil xulama, btiḣtiwe xala maḱṫuṫaat Fini`iyye aw bitḱoṡṡ Finii`ya.  Alb Libnen milyeen asareet, tiḣaf w asraar: Weede Qadiica w Weede Ttaym, Qalxit li Cqiif w Qalxit li Kraad, Bayt Mire w Baytiddiin, Dayr l Qamar wi Ddamur, Ctura w Xanjar, l Qorne Ssawda w Jabal Ṡanniin, li Knayse wil Baruk, Niiḣa w Jabal Xeemil, Nnabaṫiyye w Jizziin, Racayya w Ḣaasbayya, Afqa w Kfar Dibyeen, Marjixyun w Bint Jbayl, Zaḣle w Raas Bxalbak, l Hirmil w Xakkar, Ṡayda wi Ṡṡarafand, Ṡur w Xakka, Qaana w Maġduce, Jbayl wil Batroun, Ṫraablos wil Kuura, Kisirween wil Matin, Bxabda w Xalayy, Bcarre wi Zġarta, Ḣomṡ w Ḣama, Weedi Nnaṡaara w Ṫartus, li B`eex l Ġarbe wi Ccuf.  Baxd fi aktar bi ktiir diyax w mudun,  ma btinxad bi kam saṫir aw btinḣaka bi kam kilme.

Mitl mbeeriḣ ḱilṡit l maxrake bi ssahl, bi Xanjar, ḋayxit l Umawiyye.  Jayc l miir ntaṡar w jayc l weele l xismeene, ḣeekim wileeyit Dimac`, nhazam.  L weele bi zeeto wa`ax asiir.   Leekin l miir xeemalo bi karame w iḣtiraam.  W rijix l weele la wileeyto bas anifto maksura.  Bi hal maxrake amman l miir ssilm la imaarto.  Bas bayno w bayn nafso, byaxrif l miir inno ma fi weele maġlub yitkattaf baxd ġilbo.  Mic imaarto taḣt wileeyto? Kiif baddo yinsa haziimto wi yḣiṫṫ min nafso w kibriyee`o, w yimsol bi xinfuen w karame ta yiḣke baxd iddem l wuleet wi ssultan.  Ṡaḣiiḣ hayda naṡr bas baxd l faraḣ fi xaaṡfe jeeye, w la budd ma tije min l Beeb l Xeele bi Istanbul.  Ma fi weele kilimto bitṡiir tnayn aw biḋiix taaro illa iza wa`ax raaso.  Seexita, hille ma ider l weele l feecil yḣa“i`o, weele jdiid axnaf minno w al`am byaxmil ḣamle xaskariyye w binaffzo.

L miir ṡaar xa dahr l jabal.  Waraa ccams wi ssahl.  Iddemo l widyeen, wi ttleel, w baxdayn l baḣr.  Ḣawlo mreef`o jayco w caxbo.  Keen fii yiftiḱir bi naṡro, naṡr jayco w caxbo, ḣikmo w idaarto, w kill imaarto.  Leekin l miir seekit.  Li jraas sab`ito w axlanit intiṡaaro lal kill, min ciir la ciir, min weede la weede, min tall la tall, w min jabal la jabal, w bi kill sahl.  L miir xindo kameen miḱbriin, baxaton ta yziixo ḱabar żżafar.  Fi minnon byiḣko bill bu`  wi ṫabl, w minnon bi nnar.  L balad killo xam biġanne w yixzof, w yiḣtiri` min l bahje wil faraḣ.  Alla kbiir w kariim.  Kattir ḱayro.  Bas l miir xa ḣṡaano, meece xa mahlo, seekin, jaliil, ka`anno mi`yees l ġibṫa ṡamto l xażiim.

Nees xam tiḣke xan abṫaal l maxrake. Nisween xam bitzalġiṫ w bitzitt rozz wi `maar.  Wleed xam bitnoṫṫ maxa `wees nicceebe w ashom min odbaan, w ni`ayfeet ka`anna majanii`, wi syuf min ḱayzaraan wi `dabiin rrimmeen.  Fi nees miḣtaariin, byis`alo wayn wleedon, iḱweeton, bayyeeton, ḱweelon, xmumton, zweejon, wi jdudon.  Byiṫallaxo, bifattco, byintro, wi byis`alo. Waynon? “Ibnik baṫal”, “Bayyak fażiix”, “Baxrif jawzik, awfa ṡadii`”, “Ilii ccaraf txarraft xlay”.  Kilmeet ktiire ma btuṡaf.  Marraat ḣada bi ṫoll w fi wjuh keenit sawda bitṡiir tibtisim w tiḋḣak.  W marrat ṡabr bi ṫul w ma ḣada byije.

L miir neezil xa Ddayr.  Hiyye Dayr l Qamar aw Dayr l Amar, w bi kill basaaṫa tiṡġiira Ddayr.  Bi Libnen fi lahjeet ktiire, kill ḋayxa ila lahjita, kil ḣayy miizeeto, w kill caḱṡ ṡawto.  L lahje btitġayr maxa maxa, ka`anno btitmawwaj wi btilḣa` kill talle w kill sahl, kill weede w kill jabal, kill nasme w kill mawje, l amar w kill najme.  Ṫṫabiixa bi Libnen mitnawxa, kariime w ḱilleebe.  Ccajar, nnabeet, ṡṡḱur, ṫṫyur, mitl l maweesim wi ṫṫa`s, bizayyno w biġazzo l balad killo.

Sikkeen l jabal sammo l balad bi lahjeeton: min l boḣṡ la li ḣajar, min ṡṡaḱir la ccir, min nnabxa lal xayn, w min ssee`ye la nnahr.  Byiḣko ci xan ssabiil w ci xan zzire.  Xiṫyo aseeme la iṫax l arḋ,  ḣasab iza byis`uha w kiif bixeemluha, iza ctaruha aw sta`jaruha, w wayn maw`ixa w addayc adra: fi l xawde wil ḱanda`, l ḱalle wi ccmiis, rrijme wi ṡṡaḣra, l karm wil bisteen, ddinom wil mitr, l intaar wi rraṫl.  Nnees bit`addir minil jall, lal ana, lal maṫḣane, minil birke la ttiyyeeb, min ṫṫarii` lal jisir, w btiftiriḋ minil hawa la rriiḣ, min li ġṫayṫa la li ġyum, w bil moḱtaṡar l mufiid min l arḋ, lal baḣr w la ssama.

Iddem l miir w ḣawlo ḋḋiyax wi li byut, kill safiḣ jabal ṡafḣa maftuḣa la hille biḣibb yi`ra, w kill weede ka`anno ḱalwit ta`ammol.  Fi cajar l ġeeb, w cajar li fweeke, w cajar zziine.  Ccajar byilḣa` li jbeel, wi ttleel, ssahl wi li mweesim, wi nnahr.  Fi cajar byil`aṫ l arḋ, w cajar bridd ccams wil hawa, w cajar lal ḣar` bil maw`ade wi li wjee`, w cajar la ciġl l ḱacab, w cajar la ttiṫxiim, w cajar ta neekol, w fi cajar ya maḣlee.  Ahl l jabal xeeco bi l waxr w xammaro li jleele bi ttin`iib w zaraxuha, ḣatta ṡaarit mitl janeeyin Beebil li mxalla`a.

Li ḣraac mitl li bseetiin ṡaarit minnon w fiyon.  Ṡṡnubraye, wil arze l bariyye, wil arz arz Rrab, wi ssindyeen, wil mallul, ṡaḣiiḣ byiṫlaxo bil waxr bas kameen bayn li byut.   Ccarbiin bizannir li jnayneet wi ṫṫor`aat wil adyira.  Li anno nnees ci xammarit bayneton aw rijxit zarxiton w ḣarracit.  Zzaytun, l xinab wi ttiin bimallo l karm wil ḱaweebe.  L lawz wil ḱarrub mitl l xinneeb wi zzaxrur, w kamen rriiḣeen, byiṫlaxo bi l baxl, yixne l arḋ lli ma badda ṡa`e, hille bitkaffiha mayyit ccite.  Ttiffeeḣ, l karaz wi ddiray` aṫyab mini ccajar l mazruux xal xeele.  L ḱawḱ, jjarink, nnjaaṡ, l micmoc, l akke dinye, rrimmeen wil ḱarma bineesibon li xluu l mitwassiṫ.  L mawz, l laymun wil ḣimḋiyyaat, l baṫṫiiḱ wi ccimmeem, nnaḱl lli byaxṫe l balaḣ, bineesbo sseḣil.  Ṡṡibbayr baddo dafa w bixiic bil baxl wi ṡṡa`e.  L jawz mitl l aṡab l feerse baddo mayy, w byicmaḱ faw` li byut wi ccajar.  L ḣawr, wil kiina, ddilb wi ṡṡifṡaaf baddon rṫube.  L ġaar ramz nnaṡir.  Zzinzlaḱt bihaccil l barġac wi ddibeen, w byaxṫe l ahl li `ḋabiin ta yrabbo li wleed, wi li wleed byaxmlo minno syufe w xiṡe ta yrabbo baxḋon.  L ḱayzaran wil acc la ciġl l karaase, ṫṫbaa` wi ṫṫawleet.  Ssahl byiṫlax fi kill cii.

L axceeb wi zzhur ila ma`eeme kbiire.  Hille byifham fiyon wi byaxṫe waṡfeet bi sammuu ḣakiim xarabe.  Hille byit`ammalon bikun faylasuf.  W sittet li byut byaxrfo kiif yzayyno byuton wi ddine bi li `maar.  Fi l ward bi kill alweeno bixaṫṫir l arḋ w birefi` l xiccee` w li xras.  Fi zzanba` lli lebis aḣla minil malik Slaymeen.  Nnarjes, baḱḱur maryam, ca`eye` nnixmeen, rriḣeen, li `ronfol, wil marguerite, tim ssamke wil gardenia, ssawsan wil yeesmiin, l xanbar wil mantur bitallo ddine bi rrabiix.  Li wleed bilimmo bee`eet zzhur ta y`admuha la jinneez l Masiiḣ bi rrabiix baxd ma bikuno aṡafo kill ġosn aḱdar byuṡal la iidon xa Ccaxniine.  Fi li slii`a, min hindbe, w ḣeer`a, w ḣimmayḋa, w orṡ xanne, w mokḱo bxibbo, w zaxtar, w farfaḣiin la ssalaṫa w lal kabiis.  W fi tiḣwice la zzhuraat min zufa la babunij, la wara` l lwayze wi zzaxfaraan, zzayzafun wil ḱeetmiyye.  Kameen fi ḣinblees lal akl wi dda`, wi ṫṫayyun wil aṡxiin lal waṡfeet.  L xitr la li mrabba, ḱaaṡṡatan mrabba ttiin bi ssimsom.  L ḣaba` cayḱ ṫṫaawle biruḣ bil kibbe nnaye, max nnaxnax lli bi zayyina wi zzayt.

Nnabeet bi Libnen bi xijj bil ḣayeet.  Kill nasme ila xiṫr, kill zahra ila naḣle, kill ḣabbe ila namle, kill ġosn ilo ziiz, wi ṫṫayr, ci ḣassun, ci bilbol, ci ġuraab.  Kill bisteen bi Aylul bizuru li snunu.  L ḣajal bineem xa biḣṡa w xa ijir wiḣde bil waxr.  L beeci` wi li x`eeb, ṡṡa`ir wi nnisir biḣawwmo bil faḋa w bimallo ssama w binaḋḋfo l arḋ minil ḣayyeet wi jjraḋiin.  L wirwar byiḣmol raseyel l xiccee` bi aḣla l aġeene.  L ḣameem biriff max kill ṡala wa`t l azeen.  Zzraa`it wi ddbebiir byixizmo ḣeelon xa kill akle w biceerko bi kill ciic micwe min dun izin.  Dud l arḋ wil bizzee` byiṫlaxo baxd kill catwiyye max li ḣraḋiin.  Bu brayṡ wi ssi`eyeet bi niṫṫo xa li ḣjaar wil ḣiṫan, w byitrabbaṡu bi li s`ufiyye.  L xankabut byilṫe wayn ma keen.  Im arbxa w arbxiin biḱawfu fiha li wleed.  Li `babiit btihlok zzarrrixa wi btibṡot li bsayneet.  L firaan btiġze kill uwaḋ l mune.  Jjraḋiin ma btistiḣe min ḣada.  Fi l ḣirbeyeet xa li ġṡaan btisro` l alween w bṫiṡle, mitl ḋḋafaaḋix xal birak lli ṡawta biruḣ max l mayy.  Fi zzaleeḣif ḣadd nnahr, w fi sslaatxiin wi ssamak la ṡṡiyyadiin.  Ḋḋabx, wi ssabix, l wewiyye wi li dyeeb marraat bitḱawwif nnees w marrat btihrob mina. Ttaxlab ṡadii` li djeej hille bifaḋḋlo yistaġno xanno.  Fi l maweece min xanz w ġanam lli btisraḣ xa li tleel w bitreefi`a li kleeb, wi rruxaat byisharo xlaya w bitallo l fala min ṡawt zzammur w annit nnayeet.  Wil amar bi Libnen ka`anno ariib, laaṫe wara kill ġoṡn.  Ka`anno l jabal wi ssama hawne jiraan, hinne wil baḣr sawa.

Li mzeerxiin bil jabal byaxrfo yistafiido min kill maṫraḣ bi bayton w ḣawalay. Fi xaraayic btiṫlax xa ṡṡtuḣ.  W fi xinab w tiin la ṡṡayf w la ccite.  Fi ḱawebe la zzayt w la ddibs, lal uṫa w la ttin l yeebis, la li zbiib wil xara`.  Fi jarreet nbiid, lal aḣmar wil abyaḋ, wi zzahre kameen.  L indawle btiṫṫaxxam w biṫṡiir ḱawḱa, lawze aw tiffeeḣa bi li jnayne, w iza bi`yit bil barriyye bitzahhir bi rrabix bi lawna l aṡfar, w taḣta bile`o ssallii`a l irṡ xanne.  Kill jall fi cajar fweeke baynon tleem.  Kill talm byinzarax ḱiḋra min malfuf la ḱass, la banadura, la ḱyaar w la baṡal.  L mi`te aṫyab bi bkirzayn, bi arḋ l baxl.  Fi minnon biḣitto bi l arḋ kusa, w arx, w la`ṫiin w biḱalluhon yiṫlaxo xa ccajar.  L la`ṫiin ṫayyib biccite, byittekal max sikkar aw max birġol.  Kibbit ṡṡawm minno.  Ssikkar ḣilo jdiid nnes btistaxmlo badl l xasal.  Byinzed xal ahwe w bi ḣalliha w bi ṫayyiba max l heel.  Marraat byinzeed max ccay l hinde wi ṡṡine.  L kusa wi l`arx max l malfuf w wara` l xariic la li mḣeece.  L ablama badda kusa ḱṡuṡe, mitl zzukiini.  Minon byizraxo baṫaṫa, jazar w batinjeen, w mic minzameen cmandar w aṡab maṡṡ.  L batinjeen lal kabiis w cayḱ l miḣce, wil baba ġannuj kameen.   Xaṫul fi ba`dunis, w kizbra.  Ttabbule sitt ṫṫawleet.  Minon byizraxo kameen ḣommos, w xadas, w ḣinṫa, wi cxiir, w rozz, w xan jdiid fasolia w lubye, bazella w ḋura.   Li ḣbub mhimme la ṡṡiḣḣa, w ḣafza w tiḣḋira hayniin.  Fi ḣbub lal mune wi ḣbub la zzarx bi mawsima.

Lbayt bil ijmeel ilo jnayne, marraat bikun fi see`ye mer`a min ḣaddo aw ana, aw birke bi albo w ila nufayra.  Fi byut xinda biir.  Zzhur ḣawl l bayt w xa kill cibbeek bitzayno w bitlawno, w btista`bil bi ḣafewe zzuwaar.  Mitl ahl l bayt bit`ul la ḋyuf carraftuna, ahlan wa sahlan fikon.  W fi minon xindon inn djeej, lal bayḋ w la laḣm ddiik yawm l farḣa.  W minon xindon ba`ar lal ḣaliib wil laḣme, w ġanam la ṡṡuf wil awarma w lal iḣtifeel iyyem li xyeed.  Mic bas ḱweriif, swexiir xanz kameen btindabaḣ.  Ṡaar fi maṡaaliḱ, w kameen nees btaxrif taxmil ajbeen w albeen.  Leekin l labne baxda baladiyye, wil kick kameen.  L kick malik ccawrba, biġazze w bixayyic bi ccite.  Byinxamal min l birġol max l laban.  Baxd ma yinna`ax l birġol bil laban w yiḱtimro, byinxamalo `raaṡ btinḣaṫ xa carcaf bi ccams.  Kill layle byitnayzalo xal bayt ta ma yeḱod xlayon nnide.  Bas ynaccfo li `raaṡ btinfiriṫ w bitṡiir mitl li ṫḣiin. Byinḣafaz l kick bi kiis aw wixe neecif min l izeez.  Bi ccite byinzeed xlay mayy siḱne, tum w awarma.  Byitteekal bil ḱibz.  Hayde waṡfe aṡiile w na`iyye min iyyem sitte w jidde.

Ahl kill bayt xindon xaadatan saaj, wil ḱabze ila uṡula, rahjita w iḣtifeela. Ṫṫḣiin byiḣmlo l baġl aw li ḣmaar la kill bayt.  Li mkeeriyye ilon wazin bil balad.  L mune ila abo ḱṡuṡe byiḣmii bsayn minil firaan.  L xajne bitkun abl blayle min l ḱabze, wil xajiin baddo ḱamiire ta yiṫlax.  L jiran byijo yawm l ḱabze w bi ceerko bi rra` wil hall.  Marraat rrjel bitseexid bil xajn.  Bas l hall museeba`a bayn nnisween.  Li anno ṡṡabiyye lli badda cabb badda tkun taxrif ṫṫaxme l xayle.  Wil mara lli badda jawza yḋall ḣadda yiftiḱir fiha badda xaṫul tdiir l bayt w tkun xa ras l ḣamle w xa adda.  Li wleed biceerko kameen bil muneesabe.  Bilimmo nntiir, yixne ibar li ṡnubar lli btu`ax w btiibas, w hille bitġazze nnar taḣt ssaaj.  La hille mic cceyfo, ssaj mitl l ibbe.   Lammen bikun ḣeeme bimiddo xlay l xajiine l mahlule lli ṡaarit mitl l war`a rrafiixa w bitkun maḣṫuṫa xa tikkeye mdawwara, ḣatta tinḱibiz.  W aḣla seexa sexit byi`ixdo li wleed wi byeklo l ḱibiz ssoḱn, max zayt w zaxtar, labne w banadura, wil jiran mitl ahl l bayt killon byitḋayyafo ḱibiz wi ṫlaame.  Fi ṫṫlaame bi zaxtar, w bi kicik wi flayfle, wib awarma.  W kameen fi minon xindon karake ta yciilo l xara`.  Aaḱ, xal karake w axdita, wil xara` li mtanna wi li mtallat!  Ma aḣla ssahar wi ssamar xal kees min xinab mahruṡ w m`aṫṫar max l yensun.

L lej`iin xa Libnen jeebo lahjeeton maxon w zeedo lahjeet l balad.  L ġuzet tarako baṡmeeton in keen bi lluġa, bi li ḣjaar aw bi ccaxb.  L ḣulafa kameen ġinyo l balad.  Min baynon l Akraad bijayc l miir.  Fixlan xa iyyem l miir kill nnes nḱalaṫit, w ṡaarit tifham xa baxḋa cu ma keenit l lahje.  Ddayr xaaṡimto w mitl Libnen ṡaarit janne mlawwane, jawhara bi alb l waxr, weeḣa bi alb ṡṡaḣra. Fiha jeemix wi kneesit, wi kniisit Ssayde, Maryam l Xadra, Im Allah, min abraciyyit Ṡayda.  Byuta armiid aḣmar w ḣajar, w min ḣajar bayt Sayfa hille bi Xakkar xammar l miir aṡro.  Bi alb li mdiine fi seeḣa, bi noṡṡ sseḣa nufayreet mayy.  Nnes byilti`o fiha wi byicrabo min hal xayn, wi byiḣko, wi byitseeyaro, wi byaxmlo mceriix.  Kameen byiḣtiflo fiha bil munasabeet, w bil axyeed, wi byaxmlo mahrajeneet w alxeeb.  Ttijar xindon dkekiin deeyir ma dara, w kameen fi minnon byijo min ḣawalaya aw min bxiid, ta ybassṫo bḋaxiton aw ta yitḣawwajo.  Fi ḣurafiyye, mbayyḋiin, m`eewliin w finneniin byixirdo ḱadameeton.

Xa zeet sseḣa, fi saray l miir w aṡro.  Min lammin ḣakam l miir xomrit ddine.  L miir dixe l kill ta yceerko biḣayeet l balad min dun timyiiz xala ay asees, la ṫayfe, la diin w la aṡil.  Ḣatta nnisween xindon ma`eeme w iḣtiraam.  Imm l miir ssit Nasab, wil kil biḣibbuha.  Kilmita kilme, bil bayt w bil balad.  Hiyye wara l miir min lammin bayyo Qurqumeez raaḣ, w huwwe baxdo zġiir. Rabbito max bayt l Ḱeezin bi Kisirween.  L miir xirif lamma stalam l imaara ywaḣḣid caxbo.  Ṫṫawayif killa mmassale xindo, wi ṫṫaba`aat l ijtimexiyye killa ila maḣalla biddawle w ila dawra biḣayeet l balad.  L wujaha wi ccyuḱ byistaciron l miir, wil filleḣiin l abaḋayeet dakḱalon bi jayco.  Idarit l miir idarit ḱidme la ccaxb.  Xammar li jsur, żabbat ṫor`aat, rammam l mabeene, bine `leex, wi ‘sur, w ḱeneet.  Fataḣ w rammam l mareefi`, w macca ttijara max l ġarb, ḱaṡṡatan Ṫṫilyen.  Fi fatra, l miir nnafa la xindon, wi sta`balo Kosmos II, ibn Ferdinando I, lli keen sadii` l miir w duq Toscana.  Hawniik bi Oropa lta`a l miir max l Ispan wil Baba.  Keen xindo kameen xale`eet max li Franj.

Xa iyyem l miir l balad zdahar wi nfataḣ xal xaalam.  Finneniin w mhandsiin ṡaaro yijo xa Libnen w ḱallo min nafson fii.  Ddayr ka`anna tiḣfit Renaissance. Fiha fann Toscana, w nafḣa minil Andalus, w majd w jameel Libnen, ka`anna aṡiide mxalla`a xa jbiin l jabal.  L aṡr markaz ḣikmo wil ḱeen byista`bil zzuwar min siyesiyye la tijjar, la msefriin, la mḣibbiin.  L balad xam byizdihir taḣt ḣikmo.  Nnees bit`addir ciġlo w tiḋḣiyaato.  Xtamad yḣassin zziraxa, w yiftaḣ l madeeris, wi ymidd anaweet rray la ccurb wi ss`eeye, wi yxammir mistacfayeet, w yista`bil anaaṡil min l ġarb.  Ṫibaaxa ntacarit wil iqtiṡaad ṫṫawar wi tḣassanit l ḣayeet.  Bi majeel l musi`a ṡaar fi orchestra la tixzof bil munesabeet.  Bi zyeede xal xud, wi nnay, wi rrabeebe, wi zzammur, wi ṫṫabl, wil enun, ṡaar fi l guitar, wil kamanja, wil harp, w li piano wil orgue.   Zhur Oropa w nabeteeta ṡaarit tiṫlax ḣawl l bayt w bil ḣa`le.  Ttut ṡaar xal muḋa w maxo dud l azz, w tijaarit l ḣariir.  Ṡinaaxit l fikḱar w ṡinaxit li `zeez, w ṡinaaxit l ḣadiid lli xiṫyit cluf lal bina wi syuf lal xaskar wi sleeḣ l madeefix wil baneedi`, killa ṫṫawwarit.  Min ci aliil madiinit Venezzia isma l bundu`iyye ḣasab ccaxb l Libnene?

L miir kameen xammar la nafso, w xaylto, wil ḣeecye aktar min maskan, minnon aṡr bi Bayrut, Aṡr li Ṡnubar.  Ariib min caxbo ma baddo yismax miin makeen w cu makeen.  Byaxrif ḣeejeto w taṫalloxato, ra`yo w nawayee, w bidiss nabaḋ albo.  Faw` kill cii, xa iyyemo, ṡaar fi ḣirriye.  Nnees bit`ul cu fi bi bela w bitne`co xalanan.  Wil miir bicajjix nnees tceerik bi ḣayeet l balad w maṡiiro.  Ḣatta fi nisween ṡaaro yna“o rjeelon, wi rjeel bitna“e nisweena. Yimkin miceen hayk l miir ṡaafin w seekit.  Arḋ Libnen bi alb kill Libnene. Marra bi`e minna xiṫr w marra ṫaxmit mrura mitl milḣ l baḣr.  Marra xiṫyit misk w marra xiṫyit wajax, marra ḣizn w marra amal, marrat dmux w marra ibtiseme, marrat iṡaṡ w marra, karame w majd w faḱr.

L miir ṡaar ṡawb Ddayr xa ḋḋohr. Caxbo w ahlo naaṫriino ta yidḱol l mansur xa mdiinto w yiḣtifil maxxon bil muneesabe.  Kill cii jeehiz wi mrattab.  Bas ḱalle l miir yuṡal ta tballic ddabke, l oof wi zzilof, zzajal wi rradeet, kees l xara` wil laḣm l micwe, l kibbe nnaye wil aṡbe, wi ttabule, l laḣm bxajiin wi ssfiiḣa li bxalbakiyye, l xadas bḣaamoḋ, li mjaddara, l ḣommos bi ṫḣiine, l biira wi nnbiid, l fisto` wil fisto` l ḣalabe, ḱibz ttannur wil ḱibz l xarabe, l ḱibz li franje wil ḱibz Ṫṫilyene.  Ḣatta l ḱayl naṫrita l mayy wi ccxiir, w fi akil w corb la li jmeel w la ddaweeb kameen.  Fi mne`iic, bi zaxtar w zayt, w kick, bi awarma w bi dihn, kibbe `ras w sambusik, w ṫolme jdiide isma pizza.  Xa iyyem l miir, ttijara micyit.  Ṡaarit l maweerid truḣ min Libnen wayn maken w tije la xindo. L imaara ṡaarit la Xakka bi Flisṫiin, w Tadmur, Ḣoms w Ḣama, w Intakya bi Suriyya.  Ttijara max l ġarb daḱḱalit xa Libnen l banadura, l baṫaṫa, ddura, ttabġ wi ttanbak min Amerka.  Bas l ḣaciice xan iyyem rruman min li B`eex. Ḣatta bi Bxalbak marsume xal ḣiṫaan max l xariic wil xinab bi maxbad Baaḱos, bliz`il Alxa.  L argileet naaṫra wi sswegiir badda miin ydakḱina.  Ṡṡabaya bi aḣla tyeeba w ḣeleeta.  Wi ccabeeb ahlan fiyon.  Fi xraas naaṫra tṡiir.  Wil aḣla min hayk, rjeel ddin mawjudiin w ḣaaḋriin.  Waynak ya Miir, ya Libnen, ya Baṫal? Amtiin min ballic?

Yimkin ma ḣada yaxrif yawman ma cu ṡaar bi żżabt.  Yimkin ḱayeele w ḱayeel l baxḋ halla` xam byiḣke.  L miir ma daḱal xal madiine.  Xa bweeba albo seel wi nhamar.  Mitl l maṫar, mitl ttalj lli xam bidub bi awwal Niseen wi byifroṫ taḣt ti`lo, mitl ssayl l jeere max l xawaaṡif, mitl l ġaym l aswad l haabiṫ xa ddine, mitl zzaweexi`, l bar` wi rraxd, l miir wi ḣṡaano, baxd ma keen jeeye min Ḋahr l Baydar, li Mdayrij, Xayn Zḣalta, l Baruk, li Fraydiis, Kfar Nabraḱ wi Kfar Qatra, nizil bil wadeeya min li Mxaaṡir, la Btaddiin hille kameen isma Bayt Ddin, la Kfar Ḣiim, la Dayr Duriit.   Aṫax xa Nabx l Aḱwit mitl l majnun, maḣall ma byilti`o Weede Ddayr wi Bniḣlayy, w lee`a bi Sirjbeel w Binwayte Nabx l Ḣameem, lli jeeye min Jjeehliyye, `beel Xayn l Ḣawr, taḣt Ġariife.  Aṫax xan tiyyeeb Caxya, wloo, max`ul? Tiyyeb Caxya xeele ktiir.  Bil aḣra, yimkin mara` min ḣaddo aw ḣawlo.  Ṡaar l miir yisrix, ka`anno l mayy wi rriiḣ xam bitseeb`o, w marrat byisba`a.  Ṫṫyur mitl li ġṡun bitrafrif w btiġarred, wil miir xam bici` sabiilo.  Mara` min taḣt l xawde wil ḱalle, ccmiis wi rrijme, Ciir Camxariin wi li B`ayxa, Ddibiyye wi li Fḱayte, Tallit Rrus, wi Dmiit, w ṫall xal Micrif.  Ta ḣatta ṡabb bi Mal`a Nnahrayn xind Sahl Ddamur.

Lamma wiṡil l miir xa ssahl ṡaarit ccams badda tġiib.  Ka`anna hiyye w xam tinzal bil baḣr btirsom xa wijj l mayy ṫarii` killa nur, lawna mitl l laymun bi li bsetiin lli ḣawalay.  L miir ḣann w ree` xal machad, w ṡaar yitmacca ḣadd caṫṫ l baḣr, ḣadd li ṡṡḱur, xal boḣṡ wi rramel, marra xa ḣṡaano, marra meece xal arḋ ḣaddo.  L miir ṡaar mitl l walad, w bi hafwito aṫax Ssaxdiyyeet, w ṡaar bi Ḱaliij l Jiyye, bi Iqlim l Ḱarrub.

Lamaḣ l miir xa caṫṫ rraml ṡiyyadiin.  Fi naar wi xlaya samak micwe, ḣaddon fi zawra` zġiir.  “Tfaḋḋal, ahlan wa sahlan, carraftna”.  Ibil l miir l xaziime w akal maxxon.  Hiyye w xam bitwaddix ccams, abil ma yinzal l layl bi njumo xa ddine, rafraf ciraax min bxiid, ka`anno maxzufit ṡala min l mawj ṡawb ssama wil ofoq.  Wijj l miir ḋawwa w ṡaar xam byibtisim.

Iza ci yawm bitruḣo xa Libnen, w bitzuro balad l miir, yimkin btirjaxo bitcufu xal maġiib, aw bi ssahl, aw bil jabal, xa ci tall aw ci nabxa, ḱyeel l miir, aw btismaxo ṡahiil ḣṡano max nasmeet l weede, w yimkin iza bitziiḣo ġoṡn aḱḋar bi ḣunuu bitcufu wijjo mitl l amar.  Yimkin baxdo xam byirkoḋ xa nnahr wi yci“ sabiilo.  Yimkin iza sa`alto xanno bi Ddayr ydillukon xa aṡro aw xal Wadeeya.  W iza ṫṫalaxto xal baḣr ma tinso iṡṡit l miir hille yawm bahjto, tarak kill cii, wi tḱalla xan xażamto bi kill tawaḋox.  Yawma l arḋ mitl ssama dawwitlo.  Neem laylita w caxbo byizkro w biḣibbo la ḣadd l yawm.

Publications, Reading Material

  1. No comments yet.
  1. No trackbacks yet.
You must be logged in to post a comment.